Macht

Je kunt je afvragen waarom mensen oorlogen nodig hebben, strijd of gewoon met geweld hun zin willen krijgen. Onlangs publiceerden de antropologen Douglas Fry en Patrik Söderberg in Science een onderzoek waaruit zou blijken dat de mens niet als vanouds het oorlogszuchtig wezen is waarvoor hij sinds lang is uitgemaakt. Bevestigt dit de opvatting van filosoof Jean Jacques Rousseau (1712-1778), die meende dat de mens ooit in vrede samenleefde en dat alle narigheid pas begon toen de beschaving zich ontwikkelde? In grote lijnen wel. De eerste mens had een grote ruimte tot zijn beschikking en in onze hedendaagse van grondstoffenpolitiek doortrokken maatschappij, is 'lebensraum' van levensbelang. Daarom kan het zijn dat een burgeroorlog in een land met weinig grondstoffen, door kan woekeren met duizenden doden per dag en er allerlei machtsingrepen plaatsvinden in gebieden van strategisch belang. Zo ging het al ver voor de Romeinen en zo gaat het nog steeds.

Het boek Met alle geweld van Hans Achterhuis, verklaart niet alle veel voorkomende verschijningsvormen van geweld. In zijn Magnus Opus probeert Achterhuis wel - in het voetspoor van denkers als Hannah Arend - de vele verschijningsvormen van geweld te begrijpen. Ik heb het gelezen en doorworsteld en zal het nog een keer moeten lezen om de hele essentie van Achterhuis betoog te begrijpen maar heb al voorzichtig de conclusie getrokken dat alle geweld voortkomt uit maar één woord: Macht. Macht over de ander. Het de wil opleggen aan een ander dan jezelf. Ook oorlogen gaan over macht. De macht over grondstoffen, politieke en sociale mechanismes. Alle machtsblokken die in extrema hebben geregeerd vanaf de oudheid tot nu, waren doortrokken van overheersing, invloed en machtspolitiek. De strijd is pas voorbij, als zo'n machtsblok de totale heerschappij heeft en zoals het er nu naar uitziet kan zo'n toestand met geen mogelijkheid bereikt worden. We zijn eenvoudig met teveel mensen op deze aarde. Er zal nog heel veel water door onze oceanen moeten vloeien eer de huidige vigerende machtsblokken in de gaten hebben dat hun streven naar totale heerschappij een illusie is. Ook al zijn er talloos veel producenten die baat hebben bij een toestand van permanente oorlog, klein of groot. Het maakt ze niets uit. Er wordt geld verdient en dat is de keybusiness.

Ook in de micro-sfeer van het intermenselijke samenleven heerst de machtsfactor. Daar wordt de strijd niet gevoerd met massa vernietigingswapens, maar met psychologische componenten. Vrijheid valt slecht af te bakenen omdat vrijheid voor de een bedreigend is en de ander niet zonder kan. Al die belevingswerelden bijelkaar maakt, dat er gevochten wordt om parkeerplaatsen in drukke winkelcentra, de een zijn wereldbeeld aan de ander oplegt, desnoods met geweld, binnen gezinnen een continue strijd gaande is wie de zeggenschap heeft over de partner, kinderen, verdere familie. In de laatste context gaat het meer over koud geweld dan warm geweld (ook al komt het warme geweld steeds vaker voor) maar beiden draait het om macht en niets anders. In plaats van macht, kun je het ook onmacht noemen. Want één ding is zeker, als iemand, constellaties of mechanismen, geweld - al dan niet verbaal - gaat gebruiken, is het argument ten dode opgeschreven. De weg terug is moeizaam en betekent gezichtsverlies. 

Ik noem in het verhaal ook nadrukkelijk de psychologische component. Onze huidige samenleving is en wordt doordrenkt van manipulatieve psychologische machtsspelletjes meestal onder de noemer therapie, coaching en dwangneurotische extincties. Niet alle therapieën zijn slecht, niet alle coachingtechnieken bar, maar de dwangneurotische effecten van Neuro-Linguïstisch Programmeren (NLP) human design, het hele scala aan piramidale methodieken draait altijd om dat ene woord: Macht. Macht over de ander en nu niet door schier geweld te gebruiken maar om her en der opgepikte sjamanistische technieken in te zetten op neurologische basis, om zo de toch al gemakkelijk beïnvloedbare 'massa' mens te kneden naar de wetten en normen van een wankel establishment. En dat er maar zoveel mogelijk geld mag vloeien in de kassa van al die sjamanen, antroposofen en kille zakenlieden met een keppeltje als afleidingsmiddel.

Nee, de strijd is nog lang niet voorbij, hij begint pas.