Het complex ontwarren.

D

e samenstelling van het landsbestuur is een anomale gebeurtenis die verre van consistent en wars van visie gebruik maakt van de gemakzucht Harer inwoners casu quo onderdanen. De besturen regeren met mandaat dat wordt gegeven door een volk dat inzichzelf gekeerd een dagelijkse rondgang langs vooropgestelde landmarken maakt als huis, kantoor/fabriek/werf/bouwput, kerk en kroeg. In tijden van crisis, oorlog of natuurrampen wordt deze dagelijkse cyclus nauwelijks doorbroken. Het bestuur wordt hoogstens anders van samenstelling, heet plotseling anders en vaardigt wetten uit die naar gelang de omstandigheden restrictiever zijn of vrijblijvender. Veel van onze wetten zijn overblijfselen van de Napoleontische tijd en nazi-Duitsland in de jaren veertig van de vorige eeuw. Zo is het gebruik van achternamen door Bonaparte ingevoerd en kan de kinderbijslag onder gejuich geïnd worden vanwege Adolfs voortplantingsideaal. Overijverige ambtenaren hebben in beide tijdperken overuren gemaakt om alles duidelijk en in vooropgezette juridische termen te vatten zodat er geen politicus was die er zijn of haar vingers aan durfde te branden. Het jaar 1848, kort nadat België besloten had om Nederland weer een stukje kleiner te maken, kwam Thorbecke de hoek omkijken om, in samenwerking met zijn dienaren des woords het geheel tot dan toe wildgroei aan wetten en regels in een alles omvattend wetboek te staven. Sindsdien zijn we totaal overgeleverd aan een 160 jaar geleden omschreven wetgeving dat hoogstens op semantiek is aangepast, maar nooit aangepast aan de mores van zijn tijd.

Het is nooit zwart en nimmer wit, sommige regels en wetten zijn nog steeds actueel te noemen, het strafrecht kan daaronder geschaard worden, zei het dat ook daarin nog veel te verbeteren valt. Ook de regulering omtrent de vrijheid van meningsuiting en vrijheid van vereniging en drukpers vallen daaronder. Althans, die regels kunnen geïnterpreteerd worden al naar gelang de heersende moraal en die moraal beste allemaal, is niet altijd van hoogstaand  karakter.

In de huidige samenleving is een ware revolutie gaande over wet, regelgeving en moraal. Voortdurend worden aanpassingen gedaan aan strafrecht, vreemdelingenrecht en noem maar enkele zijwegen die leiden naar dat ene centrale punt… hoe gaan we om met de macht van de meerderheid ten opzichte van een minderheid. Niet dè minderheid, maar zoals niet een grassprietje op de ander lijkt, leven er groepsgewijs mensen in ons land die op de een of andere manier leven volgens zelfbedachte gedragsregels. De KNVB is er een van met haar arbitrale tuchtrecht net als andere sportbonden eigen rechtspraak kennen met als hoogtepunt de koepel van georganiseerde sportbonden die individuele bonden tot de orde kan roepen. Een hele piramide aan gedragsrechtelijke oekazes kruist elkaar met duizelingwekkende vaart, maar veroorzaakt nooit een kernfusie omdat men wel uitkijkt elkaar niet te raken. Het wekt bewondering dat op dit kleine grondgebied nooit iets gebeurt dat lijkt op een gezonde volksopstand tegen al dit geregel en gedoe rond arbitrale rondkoppen en snelgeld-advocaten.

Voorts is het ook nooit duidelijk in welke mate een wet of regel overtreden wordt, afgezien van te snel rijden want de maximumsnelheid wordt duidelijk en restrictief gehandhaafd door middel van prachtige verbods -en gebodsborden. Raadselachtig is dan ook altijd het verweer van snelheidsovertreders dat ze niet in de gaten hadden dat het allemaal zo hard ging, terwijl er met een verschil van soms vijftig kilometer per uur langs de rechtzinnige automobilist geraasd wordt. Maar goed, de punitieve moraal van zulke wegmisbruikers is niet het aandachtspunt dat ik te berde wil brengen op het gebied van wetshandhaving en willekeur. Daar ligt een breed terrein dat vraagt om antwoorden en vaak schreeuwt om een hervorming maar niet wordt gehoord. De laatste jaren van het afgelopen decennium spreken boekdelen over rechtsverzakingen en gerechtelijke dwalingen. Het justitiële systeem als geheel in samenhang met het bestuursrechtelijke handelen is rijp voor de sloop, een monstrum gelijk Frankenstein’s creatie dat zich uiteindelijk tegen zichzelf zal keren. De schandelijkheid van dit systeem is nog niet duidelijk aan het licht gebracht of juist wel, maar door duistere figuren die een ander soort stelsel voor ogen hadden met dubieuze uitkomst. Daarom bestaat het duivelse machtsspel met luciferachtige benamingen als kabinetsformateur en fractievoorzitter nog altijd en is nooit vervangen voor een meer naar de mens toegespitst systeem.

L

aat me het even uitleggen...In de oudheid leefden mensen in stamverbanden of clans niet door willekeur bij elkaar gedreven... althans zoals ik de huidige maatschappij zie... door economische motivaties raken de mensen ontheemd, komen op terreinen die onbekend zijn, vijandig aandoen en angst begint het leven binnen te sluipen. Angst voor het vreemde, verlangen naar het vertrouwde en zucht naar...daar is ie weer... CONTROLE!

Als er conflicten waren of de ene clan bedreigde de andere was er altijd een heilige plek in het bos... een holle eik, een vreemde steen of een kuil die warmte uitstraalde... weet ik veel... om zich rond de ouden te scharen en een oplossing te zoeken en vinden voor de problemen die zodanig onoplosbaar leken dat er überhaupt een bijeenkomst plaats diende te vinden.

De plek, Holle Eik in dit geval, werd geheiligd door een sjamaan en alle afspraken, overeenkomsten en dientenaangaande lagen vast in protocollen als ongeschreven wetten en gedragscodes... ook taboes zo u wilt. Degene die zich hieraan onttrok, kreeg een ban aan zijn broek en moest maar zien hoe te overleven. Aansluiting zoeken bij een andere Holle Eikgemeenschap zat er niet altijd in (of je moest dusdanige kwaliteiten bezitten dat je een aanvulling vormde voor hen). De Holle Eik theorie is juist een model met regels, zonder notenschriftkennis geen muziek, zonder regels geen samenleving.

De Holle Eik in ons bestel is de wet, het ontheemd worden is de gevangenis of in het geval van vluchtelingen uitdrijving. Hoe zie je het anders werken? De Holle Eik is een wetgevingsmodel pur sang, maar vermijdt het woord als de P*st. Het is een overlevering.

Straffen kunnen humaner en voor zowel slachtoffer en dader bevredigend uitpakken.

Op criminologisch gebied volg ik mijn naamgenoot en criminoloog Martin Moerings die straf en gevolg uitstekend heeft verwoord en nog steeds probeert toe te passen in logische modellen. Hij heeft een stichting helpen oprichten die ex-gedetineerden helpt om middels werk een zelfstandig bestaan op te bouwen: Exodus.

In Japan, hopelijk nog steeds, wordt de helft van de gearresteerde wetsovertreders weer vrijgelaten, niet nadat de overtreder duidelijk heeft gemaakt en door daden aantoonbaar dat hij geen overtredingen meer pleegt of plegen zal. En niet voor zij hun verontschuldigingen hebben aangeboden aan het slachtoffer. De misdaadcijfers in Japan zijn erg laag.

Toch ontkom je op het terrein van strafrecht niet aan penitentie of schuldberouw.

Quote "Sommigen zullen zeggen dat er altijd mensen blijven, de zogenaamde ‘gestoorden’, die een gevaar vormen voor de samenleving. Zal het niet op de een of andere manier nodig zijn ze kwijt te raken, of in ieder geval te voorkomen dat ze anderen schade of letsel toebrengen?

Geen enkele maatschappij, hoe weinig ontwikkeld ook, zal zo’n absurde oplossing nodig hebben, en wel om de volgende reden. Vroeger dacht men dat krankzinnigen bezeten waren door de duivel, en ze werden er dan ook naar behandeld... Men legde ze aan kettingen in ruimten zo vuil als een stal; men klonk ze aan de muur als waren het wilde beesten. Maar toen kwam Pinel, een man van de Revolutie van 1789-93. Hij durfde de kettingen los te maken en hij probeerde de krankzinnigen als medemensen te behandelen. ‘Je zult verscheurd worden,’ riepen de bewakers. Maar Pinel durfde het. En de mensen van wie men dacht dat het wilde beesten waren, verzamelden zich rond Pinel en door hun houding bewezen zij het gelijk van zijn geloof in de betere kant van de menselijke natuur, zelfs al is de geest door ziekte aangetast. Toen was het pleit gewonnen. Niet langer werden de krankzinnigen in kettingen geslagen. Daarna bedachten de boeren van het Belgische dorpje Geel een nog veel beter plan. Ze zeiden: ‘Stuur die krankzinnigen van jullie maar naar ons toe. Wij zullen ze hier hun volledige vrijheid geven.’ De boeren namen de krankzinnigen op in hun gezinnen, gaven ze een plaats aan hun tafel, ja, ze durfden het aan de krankzinnigen te laten helpen bij het werk op het land en ze tijdens de boerenfeesten met de jonge mensen te laten optrekken. ‘Eet, drink en dans met ons. Werk, ren over onze akkers en voel je vrij.’ Dat was het systeem van de boeren, dat was al hun therapeutische kennis (ik heb het nog over de beginperiode; tegenwoordig is de behandeling van gestoorden in Geel een beroep geworden, en wat voor nut kan het hebben, als het gedaan wordt om er geld aan te verdienen?) De vrijheid bracht een wonder voort. De krankzinnigen werden beter. Zelfs de organisch ongeneeslijk gestoorden werden prettige, handelbare leden van het gezin, net als de anderen. De gestoorde geest bleef onvolledig werken, maar het hart zat op de juiste plaats. Er werd van een wonder gesproken. De genezingen werden toegeschreven aan een heilige of maagd. Maar die maagd heette: vrijheid; en die heilige: landwerk en broederlijke behandeling." Kropotkin 1877

In alles betekent het een daadwerkelijke omslag in het denken en een renaissance in casu restauratie naar verloren waarden.

Betekenissen, bekentenissen…

"We stellen veel vertrouwen in de vooruitgang, de weg van evolutie... Dat komt omdat we geloven dat zij goed werkt - en ook omdat we wantrouwend staan tegenover het tegengestelde van evolutie, namelijk 'ontwerpen' intelligent design. We wantrouwen ontworpen ideeën en een ontworpen toekomst omdat we geloven dat elk ontwerp vanuit een bepaald gezichtspunt is opgezet. We geloven dat een ontwerp geen rekening kan houden met alle relevante factoren, niet aansluit bij de menselijke natuur en de menselijke behoeften, en de reactie op het ontwerp niet kan voorspellen. We denken onmiddellijk aan het ontwerpen van torenflats. Veel van deze punten zijn terecht. Maar toch ontwerpen we: een grondwet, rechtspraak, geneesmiddelen, auto's en tapijten. We stellen ons vertrouwen liever in de evolutie. Dat komt omdat evolutie geleidelijk gaat en ideeën laat ontstaan onder de druk van behoeften, waarden, reacties en gebeurtenissen. Evolutie laat ruimte voor de scheppende kracht van kritiek. Slechte ideeën verdwijnen vanzelf, goede ideeën blijven en worden zelfs beter." Edward de Bono, Het gelijk aan mijn kant, 1991

Het is juist kritisch denken dat evolutie en waarden mishandelt en structureel afbouwend werkt. Een kritische geest is de rem op evolutie en verbetering. Wat hierboven geschetst wordt door Kropotkin in de voorlaatste eeuw, geeft aan vertrouwen in de toekomst de kracht om een betere samenleving te creëren en die 'creativiteit' zijn we nu juist kwijt geraakt in de verdiscontering van een tot het bot verziekte samenleving.

De wetgevende macht is elkeen die deel uitmaakt van de gemeenschap, de uitvoerende macht idem en de rechterlijke macht ibidem. Met die ene beperking dat consensus bereikt dient te worden door argumentatie en logisch redeneren. Echt iedereen moet overtuigd worden. Dat vergt een enorme belasting voor allen en tegelijkertijd een leerproces. Daarmee komt de ouderdom weer op een hoger plan te staan, want meer ervaring geeft meer inzicht en als de gemeenschap inziet dat haar 'inrichting' werkt, zullen er weinig zijn die tegen de draad in proberen de macht te grijpen. Het gaat pas mis als de waarheid in het geding komt, er wantrouwen wordt gevoed en ga zo maar door.

Het Holle Eik principe heeft alles te maken met de Indianen, de Kelten, de Visgoten, de kannibalen van Papoea Nieuw Guinea en die ene motorclub de Hells Angels. Het is een tribaal systeem, vandaar de toevoeging federatief bij mutualisme als wederkerigheid.

Dat verbannen gebeurde in een feodale patriarchale sfeer. Veroorzaakte volgens mij in de laatste jaren van hun zelfstandig bestaan enorme bloedbaden vanwege de afwijkende meningen die iedere stamoudste had over het gevaar van etnische zuiveringen door de indringers.

Vraag uit het publiek: Tejo, je zegt het gaat pas mis als de waarheid in het gedrang komt en wantrouwen wordt gevoed. Maar als je met vogels van verschillend pluimage bij elkaar zit dan loop je ook sneller de kans op "verschillende" waarheden.

[Er woedt op dit moment trouwens een felle discussie op de dagbladensites over de Sharia. Dat is nog een uitvloeisel van aloude feodale stelsels en moeten we dus verre van ons houden. Niet alle overgeleverde rechtssystemen zijn bruikbaar. Overigens heb ik de indruk dat de Sharia meer een woestijnrechtspraak was om elkaars bronnen en veestapels te beschermen dan het heden is een moraalwettelijke wraakrechtbank.]

Antwoord: Ja inderdaad loop je die kans. In onze maatschappij lopen verschillende waarheden uiteen omdat iedereen verschillende belangen heeft of deelbelangen. In het systeem Holle Eik om even in dit idioom te blijven, heeft iedereen een plek. Die plek kan alleen behouden blijven bij consensus of overeenstemming. Dat is de kunst, en daarmee komt ook de 'waarheid' in rustiger vaarwater als je begrijpt wat ik bedoel.

Antwoord op een andere vraag: Die toekomst lijkt me dichterbij dan je denkt. We verliezen door alle financiële perikelen de allerbelangrijkste crisii uit het oog: voedseltekort en energie-uitval, laten we het even niet over een naderende schoonwatercrisis hebben... De mens gaat vroeg of laat teruggeworpen worden op fundamentele waarden en dan kan het weleens nodig zijn om in restauratie van oude waarden te vervallen. Nu is het nog steeds God voor ons allen en alles voor mij...

In de meeste samenlevingen is de gebruikelijke vorm van revolutie niet langer zinvol. Revoluties zijn gevaarlijk, ontwrichtend en verspilling. Uiteindelijk vervangt een revolutie gewoon de groep mensen die het systeem leiden, zonder veel verandering in het systeem zelf aan te brengen.

Hoe dan tot een politieke en maatschappelijke omwenteling te komen?

Ten tijde van de laatste Renaissance boekten diegenen die over de samenleving nadachten veel sneller vooruitgang door achterom te kijken dan door vooruit te blikken. Dat was een ongewone situatie. Door terug te kijken ontdekten deze denkers de wijsheid en de kennis die in het denken van Grieken, Romeinen en Arabieren lag opgeslagen. Die was op zichzelf al voortreffelijk, maar nog voortreffelijker in verhouding tot het verstikte denken in hun eigen middeleeuwse samenleving.

Het Holle Eik principe/methodiek/model of tribale format, is zo'n voortreffelijk systeem dat opgeslagen lag in de herinnering van de Proudhons en Montesquieus van de voorlaatste eeuwen. Zij waren het die de geschiedenis terughaalden en beschreven, maar tegelijkertijd vervolgd werden voor onmaatschappelijke ideeën in een periode die leidde tot het industrieel complex van vandaag.

Tja... vooralsnog gaat het om gemeenschapswaarden en maakt het niet uit of je man of vrouw bent, welk ras je hebt en welk geloof je aanhangt. Dat laatste maakt het wel iets gecompliceerder, dat realiseer ik me direct.

Ik ben weliswaar katholiek opgevoed in een tijd dat het Roomse geloof behoorlijk restrictief kon zijn, zo niet punitief. Maar heb al snel mijn geloof afgezworen. Toch kom ik met regelmaat in aanraking met geloofsgemeenschappen in die zin als opdrachtgevers. Ik kan redelijk omgaan met verschillende geloofsopvattingen, maar er zijn er veel die dat niet kunnen. Daar ligt weldegelijk een taak voor de Gemeenschap van de Holle Eik om hier een oplossing voor te vinden me dunkt.

De inrichting van een gemeenschap is organisch ingedeeld. Namelijk ieder volwassen gemeenschapslid brengt een gelijk deel in. Allen hebben stemrecht, maar ieder voorstel of 'wetsontwerp' dient unaniem te worden aangenomen. Dat lijkt onoverkomelijk, maar is te verwezenlijken door elk voorstel met pro en contra's open eerlijk met alle gebreken en alle voordelen te presenteren. Elk lid kan een dergelijk voorstel indienen. Het gaat dan niet om persoonlijke behoeften, maar over behoeften die de gemeenschap raken. In de praktijk zal een Holle Eik bijeenkomst hoogst zelden voorkomen omdat in het onderlinge verkeer al veel afspraken en regels gelden. Die zijn namelijk al doorgesproken bij de Holle Eik en alles wat daar besproken wordt is, maakt het principieel als het ware. Eenieder mag zijn of haar leven inrichten naar behoefte. Wie een groot huis wil bouwen doet dat maar. Diegene kan in de gemeenschap zoeken naar een timmerman en al de rest aan vaklui die nodig is. Daartegenover zal de opdrachtgever zijn deel van de transactie moeten geven. Als hij een talentvolle aardappelteler is, lijkt het me evident dat hij de oogst deelt met de gemeenschap. Is hij een begaafde bolletjesbakker idem. De truc is om zonder waardepapieren als geld en aandelen of polissen een economisch stelsel te bouwen dat iedereen in staat stelt om een goed leven te hebben.

Dienstenruil is het woord. Ouderenzorg moet een vrijstelling opleveren. Op een goede dag ben je te oud om voor jezelf te zorgen en gaan de jongeren voor je aan de slag. Uit het oogpunt solidariteit en zorgen voor later is een stuk gemeenschapsbinding noodzakelijk. Niemand zal die taak verzaken waarschijnlijk omdat het algemeen belang ook het individueel belang is. Onderwijs en geneeskunde stoelen op hetzelfde verhaal, gewoon een dienst die verleend wordt. Tegelijkertijd zal ook de geneeskunst terug naar de "natuur" gaan omdat veel medicijnen al in de natuur terug te vinden zijn. Het vergt alleen een andere aanpak en invalshoek. Degene die het vak kent, geeft de vaardigheden door aan hen die het willen. Tegelijkertijd moet de Holle Eik mens aanvaarden dat de natuur niet langer te bestrijden is, dus het sterven ook een nieuwe dimensie aan het leven geeft. En laten we wel zijn, dat is het onbetwiste voordeel van geboren worden, dat er een dag komt afscheid te moeten nemen

Overigens denk ik persoonlijk dat een 'boekenberg' deel moet uitmaken van iedere gemeenschap.

Op een goede dag, echt je ontkomt er niet aan, zullen we de IPads, de Iphones en alle andere elektronische rompslomp niet meer kunnen gebruiken vanwege de collaps van het huidige systeem dat teveel grondstoffen en energiebronnen tegelijk verspild heeft. Fabrieken komen leeg te staan - mooi dan hebben we meer habitatiis en werkplaatsen voor plaatselijke initiatieven - ik geloof sterk in een aflopende beschaving met direct daarop een nieuwe, naar oude waarden ingerichte beschaving. Hoe lang dat nog gaat duren? Ik ben geen profeet, noch een clairvoyant, maar ik denk dat er een aantal zijn die het concept Organische Holle Eik Gemeenschap nu al zouden willen inpassen in hun eigen bestaan. Dan zijn er nog de ziekenhuizen en al die andere utillity's die kunnen worden gebruikt voor andere helende zaken. De infrastructuur, het transport en vervoer zal veel minder intensief worden. Hoera geen files meer. Maar hoe dan van A naar B? De trekschuit, de postkoets? Wat was daar mis mee?

Mieke, jouw vragen roepen bij mij weer nieuwe denkbeelden op. “Hoe kan je in de huidige samenleving al deze zaken die je opnoemt behouden en toch dat Holle Eik Model uitvoeren dan wel implementeren.” Dat is volgens mij een breinbreker...

Om het antwoord op jouw laatste vragen te vinden komt het aloude federatief mutualisme weer op de voorgrond. Je kunt ook in Nederland èn België uitstekend met kleine gemeenschappen werken. Buurten en wijken, steden en dorpen, streken en provincies, allemaal hebben die een sterk eigen karakter. Ook daar is over nagedacht door knappere koppen dan ik. Roel van Duijn heeft daar een paar leuke boekjes over geschreven. Ik zou je ook wat te lezen kunnen geven op http://www.marxists.org/nederlands/index.htm een 'bibliotheek' vol geschriften van waarlijk niet de eersten de beste filosofen en maatschappij hervormers. Ik zou je toch eens aan willen raden om wat meer van Foucault te gaan lezen. Zijn rechtsfilosofische gedachten zijn niet altijd doorgrondelijk weliswaar, maar duidelijk.

Dat federatieve mutualisme herbergt dus een landelijk en zelfs internationaal netwerk van elkaar ondersteunende gemeenschappen. Echter, de Chaostheorie moet hierbij een handje helpen, want om zo'n kolos als de wereldgemeenschap met straks 10 miljard zielen in dat wagentje te krijgen, nou... ga d'r maar aanstaan.

Meer over het fenomeen federatief mutualisme in het anarchistische stelsel

H

et anarchisme is een politieke leer die, ondanks het feit dat het aantal actieve aanhangers nooit omvangrijk is geweest, altijd sterk in de belangstelling heeft gestaan. Centraal in het anarchisme staat het verdwijnen van repressieve politieke en sociale instellingen, zoals de Staat, en het tot stand komen of brengen van een samenlevingsvorm met zo ‘n groot mogelijke vrijheid en sociaal economische rechtvaardigheid. Maar vaker, worden anarchisten gezien als mensen die tegen elke vorm van gezag zijn en iedere organisatie afwijzen. Dat is niet zo omdat anarchisten streven naar vrije associatie  (het op vrijwillige basis samenwerken van mensen zonder dwang van bovenaf)  en het wederzijdse hulpbetoon dat de plaats inneemt van dwang en competitie, mutualisme genoemt. De ergste beperking is de verzorgingsstaat in al haar facetten plus het vigerende economische stelsel.

De verzorgingsstaat verlamt elk initiatief. Dat er wordt gezorgd voor zieken en mensen met een beperking valt buiten het kader, dat is medemenselijkheid en hoort bij sociale en economische rechtvaardigheid. De dwang van bovenaf om je te onderwerpen aan het verzorgingssysteem van WWB, WIA en andere uitkeringsregelingen, werkt improductief. Datgeen wat beoogd wordt, een vangnet voor onvrijwillige werkloosheid of arbeidsongeschiktheid, werkt contraproductief. Het is als de overbezorgde moeder die haar kind inpakt voor een lichte lentebries.

De Staat dient ieder zijn of haar verantwoordelijk te geven en niet regulerend op te treden. Hier raken anarchisme en liberalisme elkaar maar er is weldegelijk een verschil. Het liberalisme staat voor egoïsme terwijl het anarchisme pleit voor mutualisme (wederzijds hulpbetoon en eigen verantwoordelijkheid nemen, oftewel de levensregie in eigen hand te houden en niet af te leveren bij het eerste de beste werklozenloket).

Arthur Lehning een Nederlandse publicist, econoom en historicus omschreef het zo: “Het anarchisme is in het algemeen te definiëren als een theorie of beginsel van leven, waarbij een maatschappij als ideaal wordt gezien, gekenmerkt door het ontbreken van gezag en macht, in het bijzonder de georganiseerde politieke macht, die men in het algemeen de Staat noemt. Het gaat om een theorie, die ervan uitgaat dat door een netwerk van vrije overeenkomsten van groepen en organisaties op professioneel en territoriaal gebied, ook internationaal, ten behoeve van productie en consumptie en de bevrediging van oneindige variaties van de behoeften en aspiraties van de moderne mens kan worden voorzien.”

Werk! Een symptoom van een door en door verziekte maatschappij. Dit bedrog dat 300 jaar geleden door in het merg doortrapte protokapitalisten is uitgevonden,die  er alles voor over hadden om de aloude zelfstandige ambachtsman, de boerenbevolking en hun kinderen de fabrieken in te drijven met onmenselijke ontberingen en ras intredende verloedering als resultaat. Daarbij grepen de patjepeeërs alles aan om het volk te bespiegelen met welvaart en verheffing, als een wortel gebruikt om de ezel tot meer prestatie te verlokken. Toen zelfs dat niet hielp, de opstandelingen steeds opdringeriger werden, greep het zakenleven naar wetten en andere methoden om het onwillige werkvolk tot produceren te dwingen. Daarbij kwam nog eens de hulp van het clericalisme dat vanaf de preekstoel het arbeidersvolk besproeide met hel en verdoemenis, het volk geselde met het adagium in uw zweet des aanschijns zult u werken, de eeuwig terugkerende flagellantistische mantra geen werk, geen brood, het onzalige arbeidsethos van lieden die trouw hadden gezworen aan een god die Opium werd genoemd door Marx, als de verdovende factor in een grauw arbeidersbestaan.

Vaak worden anarchisten afgeschilderd als mensen die tegen elke vorm van gezag zijn. Mensen die de wanorde predikken. Inderdaad streven narchisten naar de omverwerping van een verloedert systeem in hun ogen, om daarvoor in de plaats een samenlevingsvorm in te voeren met zo groot mogelijke vrijheid en sociale rechtvaardigheid. Maar dat hoeft nog niet te betekenen dat er wanorde gaat heersen in zo’n nieuwe samenlevingsvorm… Wanneer men een van de grondleggers van de leer, Pierre Joseph Proudhon er op naleest, zegt hij: “Anarchie is niet de afwezigheid van principes, van regels, niet de heerschappij van de wanorde… Het is de afwezigheid van een Hoofd, een soeverein.”

Proudhon zei nog meer: “Ik ben een anarchist, vriend van de orde. De Staat, welke staat dan ook, onderdrukt het individu. Daarom ben ik anarchist.” Nog steeds wordt de anarchistische leer, die zijn grondslag vindt in de leer van de Duitsche filosoof Hegel, door een groeiende groep aanhangers beleden. Alleen al het groeiende milieubesef doet men er achter laten komen dat een ongebreidelde groei van het productieapparaat en onnodig consumptiegedrag de menselijkheid aantast en daarmee alles wat op aarde groeit en bloeit. In deze tijd wordt het meer en meer duidelijk, dat de politiek verder en verder van het gewone volk vervreemdt is geraakt. Niet verwonderlijk als je bedenkt dat macht, politieke macht, slechts met de allergrootste moeite wordt afgestaan. Het Midden Oosten geeft daar vrij recent voorbeelden van die je raken. Proudhon was van mening dat de democratie niets meer was dan een constitutionele willekeur, “Het volk heerst, maar regeert niet!”

“Het voornaamste idee van anarchisme is eenvoudig: geen enkele partij, politieke of ideologische groepering die zich boven of buiten de werkende massa plaatst om haar te ‘regeren’ te ‘leiden’ zal er ooit in slagen haar te emanciperen, zelfs niet wanneer hij dat ernstig wenst. De effectieve emancipatie zal alleen gerealiseerd worden door een directe activiteit van de belanghebbenden, de werkers zelf, die zich gegroepeerd hebben, niet onder het vaandel van een politieke partij of een ideologische groep, maar in organisaties van hun eigen klasse en statuur.” Vsevolod Mikhailovich Eikhenbaum (11 augustus, 1882 - 18 september, 1945), gekend in het recentere leven zoals Volin of Voline (Волин), was een belangrijke Russische anarchist.

Robert Pirsig, de schrijver van het wereldberoemd boek Zen en de kunst van het motoronderhoud was geen anarchist, maar een beschouwer. Zijn opvattingen over het systeem, waarin wij met z’n allen nog steeds onderdeel zijn, komen voort uit de verzuchting dat geen mens onder dit systeem van zins lijkt te zijn eigen verantwoording te willen nemen over hun leven.

“Wanneer je over bepaalde overheids- of gevestigde instellingen spreekt als ‘het systeem’ is dat een juist taalgebruik, want deze organisaties berusten op precies dezelfde structurele conceptuele relaties als een motorfiets. Ze blijven overeind door structurele verbanden, zelfs wanneer ze iedere andere betekenis of zin hebben verloren. Mensen komen in een fabriek en verrichten zonder morren een volkomen zinloze taak van acht tot vijf omdat de structuur dat zo wil. Er is geen schurk, geen boeman die van hen vergt dat ze zinloze levens leiden, het komt alleen omdat de structuur, het systeem het verlangt en niemand is bereid de gigantische taak om de structuur te veranderen, louter en alleen omdat die zinloos is, op zich te laden.

Maar door een fabriek af te breken, of je te kanten tegen een regering, of door het repareren van een motorfiets uit de weg te gaan alleen omdat het een systeem is, richt je je aanval veeleer op de gevolgen dan op de oorzaak; en zolang de aanval alleen de gevolgen raakt is er geen verandering mogelijk. Het ware systeem, het werkelijke systeem, is onze huidige constructie van systematisch denken zelf, de rationaliteit zelf, en wanneer er een fabriek tegen de vlakte gaat en de rationaliteit die hem voortbracht intact blijft, zal die rationaliteit doodleuk weer een nieuwe fabriek voortbrengen. Wanneer een revolutie een systeemregering omverwerpt, maar die systematische denkpatronen intact laat, die voor de regeringen gezorgd hebben, zullen die patronen zich herhalen in de volgende regering. Er wordt zoveel over het systeem gepraat. En er wordt zo weinig van begrepen.” Verzuchte Pirsig zich…